Crkve i manastiri na Zlatiboru otkrivaju štošta zanimljivog o načinu života, običajima i arhitekturi prošlih vremena.
Zlatiborski kraj je bogat velikim brojem kulturno-istorijskih spomenika, među kojima posebno mesto zauzimaju ovdašnje crkve i manastiri. Raštrkani širom zlatiborske visoravni ovi svojevrsni planinski biseri svedoče o uzbudljivoj istoriji ovog kraja.
Neki od njih su sačuvani u izvornom obliku, preživevši vekove, dok su drugi obnavljani na mestima gde su bivali porušeni u prošlosti. Smešteni u živopisnom okruženju netaknute zlatiborske prirode, ove crkve i manastiri, iz godine u godinu privlače sve više gostiju, koji u njima pronalaze istinske oaze mira i duhovnosti. Činjenica da nije reč samo o pukim kulturnim spomenicima, već o živim duhovnim jezgrima, gde je očuvan i obnovljen liturgijski život daju posebnu draž ovim crkvama i manastirima.
Crkve i manastiri na Zlatiboru
Manastir Uvac
Manastir Uvac u selu Stublo, na mestu gde se spajaju opštine Čajetina i Priboj, svedočanstvo je o postojanju duhovnog centra u ovom delu zlatiborskog kraja. Na stranicama jedne crkvene knjige iz 1622. godine, saznajemo da je hram posvećen rođenju Presvete Bogorodice.
Iznad kotline na Orliću i Orahovici manastir je u to staro vreme posedovao pašnjake za manastirska stada. Odatle je mleko čunovima prenošeno u manastir, a kanali u kojima su čunovi bili smešteni još se raspoznaju. Ne zna se ko je manastir podigao, ko ga je obnavljao, ni kada je i koliko puta rušen.
Današnji manastirski kompleks posle dva i po veka ponovo je oživeo na Malu Gospojinu 1995. godine. Godinu dana ranije na tom mestu su otkrivene i otkopane zidine stare crkve veličine 17 h 12 metara.
Zahvaljujući istraživanjima i radu Narodnog muzeja iz Užica, uređen je Manastir Uvac, sagrađeni su i osveštani crkva i konak, a ceo kompleks stavljen je pod zaštitu države.
Manastirski kompleks Uvac možete posetiti svakog dana, a više informacija o manastiru i njegovom istorijatu može Vam pružiti monaštvo manastira.
Crkva u Mačkatu
Crkva u Mačkatu završena je 1859. godine. Posvećena je Svetom Iliji i ima vredne starine iz 19 veka.
Ovo je jednobrodna građevina sa pripratom i naosom, koji deli zid sa nišama. Polukružno završena apsida je na istočnom delu crkve. Spolja je krov dvoslivan, dok je iznutra bačvast. Na vrhu građevine smešten je zvonik, u donjem delu nešto širi sa četiri bifore.
Zapadna fasada ima mali ispad sa polukružnim timpanom. Na severnoj i južnoj fasadi su dugi i uski polukružno zasvedeni prozori i portal. Oko cele građevine je lučni friz.
U vlasništvu ove crkve je i nekoliko posebnih ikona, prenetih iz stare čajetinske crkve brvnare u Cerovu (1810-1860): Sveti Sava, Stevan Prvovenčani, Bogorodica sa Hristom, Isus Hristos, Velikomučenik Georgije (na kome je ktitorski zapis iz 1809. godine), zatim Arhanđel Mihailo i Sveti Đorđe, ikona iz Svete Gore koju je crkvi poklonio LJubomir Kovačević, koju je dobio na Atosu 1898. godine.
U ovu crkvu preneti su i protokoli rođeni od 1837. do 1850. godine i grčki antimins, poklon serdara Jovana Mićića. Među starinama je i sveti putir od srebra, „Prilog kraljice Natalije crkvi Svetog Ilije“.
Crkvu u Mačkatu možete posetiti svakog dana, a više informacija o crkvi i njenom istorijatu može Vam pružiti sveštenstvo crkve.
Crkva u Tripkovi
Crkva u Tripkovi je grobljanska kapela Svete Nedelje podignuta 1861. godine. To je jednobrodna građevina sa kupolom i polukružnom apsidom.
Prvobitna crkva je ozidana od tesanog kamena i pokrivena šindrom. Pod je od drveta. Na crkvi su dvoja vrata, zapadna i severna. Oltar je pregrađen drvenom pregradom.
Po nekim mišljenjima, dveri i ikonu Isusa Hrista slikao je Aleksije Lazarević između 1810. i 1815. godine, a prenete su iz crkve u Staparima. Carske dveri slikane su na podlozi od lipove daske, bez duborezne plastike, koja je zamenjena slikanom ornamentikom u obliku stilizovanih biljnih motiva.
Slika sa poprsjem Isusa Hrista, koja je iz Tripkove preneta u Mačkat, upućuje svojim karakteristikama na talenat i znanje Aleksija Lazovića.
Crkva je pedesetih godina prošlog veka bila srušena, a nova crkva na istim temeljima podignuta je 2003. godine.
Ovaj pravoslavni hram možete posetiti svakog dana, a više informacija o crkvi i njenom istorijatu može Vam pružiti sveštenstvo crkve.
Crkva Zlatibor
Temelji crkve Preobraženja Gospodnjeg na Zlatiboru postavljeni su 1993. godine, na zahtev meštana koji su naseljavali centar Zlatibora, ali i izbog potreba sve većeg broja turista.
Glavni građevisnki radovi ovog hrama, čiji su projekat uradile arhitekte Aleksandar Radojević i Borivoje Anđelković, završeni su 2005. godine, kada je episkop žički Hrizostom osveštao krst na kupoli hrama.
Po svom arhitektonskom konceptu ova crkva predstavlja složenu kombinaciju različitih stilova. Hram se ističe po svojoj lepoti i monumentalnosti.
Centralna prostorna organizacija kupolnog hrama sa trodelnim oltarskim prostorom na istočnoj strani i prostranom pripratom nadvišenom zvonikom preuzeta je sa zadužbina vladara svetorodne loze Nemanjića.
Oslikavanje unutrašnjosti crkve povereno je profesoru Vidoju Tucoviću, dok je projekat parohijskog doma uradio arhitekta Branko Ignjatović.
Zlatiborski hram Preobraženja Gospodnjeg osveštan je 2013. godine.
Pravoslavni hram na Zlatiboru možete posetiti svakog dana, a više informacija o crkvi i njenom istorijatu može Vam pružiti sveštenstvo crkve.
Crkva u Sirogojnu
Crkva u Sirogojnu posvećena Svetim apostolima Petru i Pavlu sagrađena je 1764. godine. Ktitor hrama je bio Georgije Smiljanić.
Oko crkve je spomenički kompleks kome pripada i Muzej na otvorenom “Staro selo“ i pod zaštitom je države.
Crkva je pokrivena dvovodnim drvenim krovom jednobradne osnove. Na zapadnoj strani Crkve krajem XIX veka dozidan je masivan zvonik.
Najveću vrednost Crkve čini ikonostas koji je prvi rad najvećeg srpskog zografa Simeona Lazovića. U crkvenoj porti su zaštićeni nadgrobni spomenici iz XIX veka sa jedinstvenim likovnim predstavama i tekstovima.
Crkvu u Sirogojnu možete posetiti svakog dana, a više informacija o crkvi i njenom istorijatu može Vam pružiti sveštenstvo crkve.
PROČITAJTE: Seoski turizam na Zlatiboru
Crkva brvnara u Dobroselici
Crkva brvnara u Dobroselici udaljena je 19 km od Zlatibora, a 5 km od Vodica. Sagrađena je 1821. godine i posvećena je Svetom proroku Iliji.
Po načinu izrade i pojedinim detaljima ovaj objekat spada među najlepše te vrste. Hram je pravougaonog oblika sa polukružnom apsidom od brvnara, dužine 8, a širine 5 metara.
U Crkvi je ikonostas sa vrednim ikonama: Prestone ikone Presvete Bogorodice i Isusa Hrista, slikane na dasci, Carske dveri (1,44 m h 0,66 m) autora slikara Janka Mihailovića Molera.
Crkvu brvnaru u Dobroselici možete posetiti svakog dana, a više informacija o crkvi i njenom istorijatu može Vam pružiti sveštenstvo crkve.
Crkva u Čajetini
Crkva Svetog Arhanđela Gavrila u Čajetini je pravoslavni hram koji odlikuje bogatstvo velikog kulturnog i istorijskog značaja – pored vrednih ikona tu je veoma bogata biblioteka verske i istorijske literature, kompleti verskih časopisa i listova i bogoslužbenih knjiga sa posvetama značajnih ličnosti.
Ugravirana 1890. godina na levoj i desnoj pevnici i dokument iz iste godine o postavljanju sveštenika Milivoja Obradovića za prvog paroha crkve Svetog Arhanđela Gavrila u Čajetini nepobitno ukazuju da je te godine hram završen i počeo sa opsluživanjem.
To je jednobrodna građevina s polukružnom apsidom i pevničkim paraklisom na istoku, naosom i pripratom odvojenom od crkve zidom, koja ima posebne prostorije sa strane i vrata. Na vrhu građevine je zvonik od opeke u dva dela, i to s prozorima u drugom delu. Jedini ukras građevine spolja su prozori, a objekat je iznutra bačvast.
Stari ikonostas nepoznatog autora služio je sve do 1954. godine kada je slikar Jaroslav Kratina uradio novi. Pored vrednih ikona crkva ima veoma bogatu biblioteku verske i istorijske literature, komplete verskih časopisa i listova sa 618 naslova. Poseduje 47 bogoslužbenih knjiga sa posvetama značajnih ličnosti srpske pravoslavne crkve i države.
Najvrednija knjiga je Jevanđelje, preneto iz Sirogojnske crkve, štampano u Moskvi 1814. godine. Službenik štampan u kneževini Srbiji 1838. godine, za koji se pretpostavlja da je poklon kralja Aleksandra Obrenovića, ima zapis: „Bio sam u Čajetinskoj crkvi 20. avgusta 1893. godine, Aleksandar kralj Srbije“.
Crkva vodi uredan inventar sa ukupno 56 predmeta i knjiga velike kulturne i istorijske vrednosti. Osim toga, u Letopisu crkve zabeležena su imena 559 dobrotvora utemeljivača i 260 darodavaca.
Ovaj pravoslavni hram možete posetiti svakog dana, a više informacija o crkvi i njenom istorijatu može Vam pružiti sveštenstvo crkve.
Crkva brvnara u Jablanici
Crkva brvnara u Jablanici nalazi se na oko 25 kilometara od centra Zlatibora. Sagrađena je 1838. godine i posvećena je Pokrovu Presvete Bogorodice.
Građena je od brvana u pravougaonoj osnovi, sa polukružnom oltarskom apsidom. Od starog ikonostasa sačuvane su: Carske dveri, prestone ikone Isusa Hrista, Presvete Bogorodice sa Isusom Hristom i ikona Svetog Vasilija Ostroškog sa Svetim Jovanom Krstiteljem.
U porti crkve i okolo u šumi pored nje, nalaze se kućice od brvana, sobrašice iz 1840. godine.
Crkvu brvnaru u Jablanici možete posetiti svakog dana, a više informacija o crkvi i njenom istorijatu može Vam pružiti sveštenstvo crkve.
Manastir Dubrava
Manastir Dubrava nalazi se pet kilometara uzvodno od manastirskog kompleksa Uvac. Nekada je bio metoh Uvca, čiju je tragičnu sudbinu i doživeo.
Manastir je obnovljen 2008. godine, a interesantan podatak je da je prilikom arheoloških iskopavanja u manastirskom kompleksu pronađeno 160 zlatnih dukata – mletačkih cekina.
Ovaj manastirski kompleks možete posetiti svakog dana, a više informacija o manastiru i njegovom istorijatu može Vam pružiti monaštvo manastira.
Crkva u Semegnjevu
U samom centru Semegnjeva na površi koja dominira celim selom, podignuta je crkva brvnara skromnih dimenzija posvećena rođenju Svetog Jovana Krstitelja.
Građena je od tesanih brvana pravougaone osnove koja se završava polukružnom drvenom apsidom. Crkvu osvetljavaju tri prozora, južni, severni i istočni koji osvetljava apsidu. Krov je od drveta, pokriven limom, a pored crkve nalazi se zvonik, naslonjen na četiri betonska stuba.
Ktitorska ploča na zapadnoj strani čuva interesantan zapis: „Ovaj sveti hram posvećen rođenju Svetog Jovana Krstitelja, podiže za večni pomen svojih roditelja oca Jevrema, majke Stanislave Kostić, muža LJubomira, dece Miodraga, Slavka i sestričine Vinke. Savka Đurić iz Semegnjeva. Mesto crkve priloži, i istu izradi, u ime Savke, Branko Piščević sa sinovima, za vreme opsluživanja parohije dobroseličke jeromonah Marko Popović iz Slatine. Danilov grad 1927. godine“.
Pored duhovne vrednosti, drveni hram u Semegnjevu, iako pripada crkvama novijeg datuma, zbog svoje specifičnosti u izgradnji predstavlja jednu više turističku vrednost zlatiborskog kraja.
Ovaj neobičan drveni hram u Semegnjevu možete posetiti svakog dana, a više informacija o crkvi i njenom istorijatu može Vam pružiti sveštenstvo crkve.
Zlatibor je u svojim nedrima sakrio na desetine prelepih crkava i manastira, od kojih svaki nosi pečat jednog vremena i intrigira na svoj način. Stoga nećete pogrešiti ako se odlučite za hodočašće ka bilo kom od njih.